Consultatiedocument ‘Audit Quality Indicators’ – Kwartiermakers Toekomst Accountancysector

Reactie

Naam A Lam
Plaats Alkmaar
Datum 19 september 2021

Vraag1

De Kwartiermakers Toekomst Accountancysector zijn benoemd door de minister van Financiën en hebben o.a. als opdracht gekregen om kwaliteitsindicatoren (Audit Quality Indicators) op te stellen om meer inzicht te verkrijgen over de kwaliteit van de accountancysector. De kwaliteit van een jaarrekeningcontrole is momenteel onvoldoende inzichtelijk. Accountantsorganisaties rapporteren hier niet (op dezelfde manier) over en er zijn verschillende visies op wat kwaliteit is.
De Kwartiermakers hebben uiteindelijk tien kwaliteitsindicatoren vastgesteld die de gebruiker van de jaarrekening nader inzicht kunnen geven in factoren die van invloed zijn op de kwaliteit van de wettelijke jaarrekeningcontrole. De voorgestelde kwaliteitsindicatoren zien o.a. op onderwerpen als cultuur, aandacht voor fraude, innovatiebereidheid en het kwaliteitsbeheersingssysteem. Met deze consultatie willen de Kwartiermakers belanghebbenden in de gelegenheid stellen om hun mening te geven over de voorgestelde set kwaliteitsindicatoren. De Kwartiermakers horen graag of u van mening bent dat de voorgestelde kwaliteitsindicatoren de juiste zijn en op welk niveau u de kwaliteitsindicatoren gerapporteerd zou willen zien.
Met alle respect voor het vele werk dat is verzet: ik mis een duidelijke probleemdefinitie. "Onvoldoende inzichtelijkheid van de kwaliteit" in combinatie met "verschillende visies op wat kwaliteit is" zegt niets.

Ik ontdek ook geen samenhang in de hier voorgestelde AQI's, het lijkt meer een setje vuistregels die gebaseerd zijn op praktijkervaring dan een systematische vertaling van een onderliggende theorie naar de praktijk.

Ik weet niet goed hoe ik dit als een AQI zou moeten omschrijven, maar om alsnog tot een scherpe probleemstelling + theorie te komen lijkt het mij verstandig om accountants niet alleen verslag te laten doen van hun bevindingen, maar ook een meta-verslag op papier te laten zetten van hun werkwijze om tot die bevindingen te komen. Welke vragen hebben zij zichzelf gesteld, en wat hebben zij gedaan om de antwoorden op die vragen te vinden?

Zo'n meta-verslag hoeft niet te worden gestandaardiseerd, als het maar voldoende gedetailleerd is voor een reconstructie achteraf van het feitelijke verloop van de jaarrekeningcontrole.

Als dan latere ontwikkelingen vragen oproepen over de kwaliteit van de jaarrekeningcontrole (bv. als een schijnbaar gezond bedrijf ineens failliet gaat), kan de betrokken accountant of een externe onderzoeker aan de hand van het meta-verslag een laagje dieper graven om te zien waar het mis is gegaan. Zijn er misschien impliciet aannames gedaan die niet klopten met de werkelijkheid? Heeft de accountant zich wel alle vragen gesteld die hij/zij zich naar de gangbare inzichten had moeten stellen? Volgen de bevindingen dwingend uit het onderzochte feitenmateriaal? Hoe had, achteraf bezien, de accountant anders te werk moeten gaan dan feitelijk is gebeurd om de kiem van de latere, ongewenste of in elk geval onvoorziene ontwikkelingen aan het licht te brengen?

Documenteren en reconstrueren is de basis om een systeem zelflerend te maken. Daarnaast is ook de bereidheid om te leren belangrijk, dus de mentaliteit om signalen dat er iets mis lijkt te zijn gegaan op te pakken en daadwerkelijk tot onderzoek/reconstructie over te gaan.

Zie ook de KOT-affaire waar precies het omgekeerde gebeurde: een bedrijfscultuur van zo min mogelijk documenteren/reconstrueren en niet openstaan voor signalen, met alle gevolgen van dien.