Wet gegevensvergaring openbare orde

Reactie

Vraag1

Beste consultatiebehandelaar,

ik heb ernstige zorgen over de proportionele inrichting en de mogelijke inbreuk op grondrechten. Hierbij geef ik graag mijn reactie:

1. Privacy en proportionaliteit.
De wet voorziet in vergaande gegevensverzameling zonder dat sprake hoeft te zijn van een concrete verdenking of dreiging. Dit lijkt in strijd met:
- Artikel 10 en 11 van de Grondwet (bescherming van privéleven en communicatie);
- De AVG (met name het vereiste van doelbinding en dataminimalisatie – art. 5);
- EVRM-artikel 8 (recht op respect voor privéleven).

Vraag: Is onderzocht of minder ingrijpende middelen (bijv. gerichtere surveillance) voldoende zijn? En hoe wordt voorkomen dat deze bevoegdheden leiden tot bulkdatacollectie?

2. Gebrek aan waarborgen tegen misbruik.
- Function creep: Het begrip openbare orde is ruim. Welke garanties zijn er dat verzamelde data niet later voor andere doelen wordt ingezet?
- Transparantie: Hoe wordt gecontroleerd of gegevensverzameling niet onevenredig bepaalde groepen treft (bijv. activisten, minderheden)?
- Onafhankelijk toezicht: Is er voldoende rol voor de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) of de rechterlijke macht?

3. Discriminatierisico’s en algoritmische vooroordelen.
Automatische data-analyse kan leiden tot profiling op basis van gedrag of achtergrond. Dit kan stigmatisering versterken, vooral omdat:
- Er geen duidelijke criteria lijken te zijn voor risico-indicatoren;
- Het onduidelijk is hoe nepinformatie of foutieve algoritmische conclusies worden gecorrigeerd.

4. Overlap met bestaande wetgeving.
Er bestaan al instrumenten voor gegevensvergaring (bijv. Wiv, Wet politiegegevens). Waarom is deze nieuwe wet nodig? Wordt niet eerder behoefte aan betere handhaving van bestaande regels?

Aanbevelingen.
1. Stel een striktere proportionaliteitstoets in, gekoppeld aan concrete dreigingen.
2. Voeg waarborgen in tegen function creep/doelverschuiving (bijv. een sunset clause, om te verkomen dat tijdelijke wetgeving permanent wordt).
3. Zorg voor onafhankelijke evaluatie door de AP of een toezichthouder.
4. Maak een mensenrechtentoets vooraf openbaar.

Ik hoop dat deze punten worden meegenomen in de verdere uitwerking. Een veilige samenleving kan niet zonder grondrechtenbescherming.