Evaluatiewet Wkkgz

Reactie

Naam	LSR, Landelijk steunpunt (mede)zeggenschap (MSc D Maas)
Plaats	Utrecht
Datum	10 juni 2025

Vraag1

Wilt u reageren op de Evaluatiewet Wkkgz? Dan kunt u hier uw reactie geven. U kunt dat doen door een bericht achter te laten of door een document te uploaden.

Voor onze reactie verwijs ik u naar de brief die als bijlage is bijgevoegd. In deze bijlage staat de gezamenlijke reactie van het LSR en KansPlus beschreven. Wij verwijzen ook naar de reactie van Patiëntenfederatie Nederland, die grotendeels overeenkomt.

Vraag2

Doet het wetsvoorstel voldoende om de positie van cliënten te verbeteren? Heeft u suggesties om deze positie nog verder te versterken?

Het wetsvoorstel doet veel om de positie van cliënten te verbeteren, onder andere door zorgvuldige behandeling in geschilbeslechting, betere informatievoorziening en de inzet op meer uniformiteit en transparantie in procedures en uitspraken. Het positieve effect van gerichte en betere ondersteuning van cliënten blijft hierbij volgens ons nog onderbelicht. Het zou helpend zijn als de inzet van een onafhankelijke cliëntenvertrouwenspersoon ofwel vertrouwenspersoon zorg genoemd (zoals bedoeld in art. 15 Wkkgz) explicieter wordt uitgewerkt, zodat deze rol daadwerkelijk wordt benut. Dit kan onvrede in een vroeg stadium helpen voorkomen en de positie van cliënten verder versterken. Ook bij het indienen van een geschil kan die ondersteuning helpend zijn om een traject goed te kunnen starten en doorlopen. Zie hiertoe ook onze reactie in de brief in de bijlage. Ook willen we wijzen op het verschil in klachtrecht vanuit de WMO en Jeugdwet: binnen één zorgaanbieder gelden vaak verschillende rechten voor cliënten, afhankelijk van het wettelijke kader. Dit voelt onrechtvaardig. Iedere cliënt dient de mogelijkheid te hebben om bij ontevredenheid in gesprek te gaan, via duidelijke regels een klacht in te dienen, naar de geschillencommissie te kunnen en ondersteuning te kunnen krijgen om dit goed te kunnen doen. Dat je dit niet mag omdat jouw zorg uit een andere wet komt, doet af aan de gelijkwaardige positie van cliënten en is vanuit dit perspectief moeilijk uitlegbaar.

Vraag3

Wat betekent volgens u dat een geschil zorgvuldig behandeld wordt? Hoe moeten geschilleninstanties daar volgens u invulling aan geven?

Een geschil zorgvuldig behandelen betekent dat cliënten serieus worden genomen, dat er voldoende aandacht is voor hun situatie en dat de afhandeling eerlijk en transparant verloopt. Dat er uniforme duidelijke procedures en criteria zijn en dat de commissie onafhankelijk en onpartijdig werkt is daarbij van groot belang. Geschilleninstanties moeten zorgen voor heldere communicatie over het proces, wat verwacht wordt bij het indienen en wanneer. In veel situaties kan ondersteuning van cliënten hierbij van grote waarde zijn – bijvoorbeeld bij het uitleggen van de procedure, de vertaling naar de eigen specifieke situatie of in het goed verwoorden van het geschil op papier en het inschatten van eventuele schade. Daarbij zorgt onafhankelijke ondersteuning voor een gelijkwaardige positie van de cliënt, wat zowel de cliënt als het proces ten goede komt. Zie hiertoe ook onze reactie in de brief in de bijlage.

Vraag4

Is het volgens u voor cliënten duidelijk wat ze kunnen doen als ze hun klacht niet met hun zorgaanbieder kunnen oplossen? Zo nee, wat moet er volgens u worden gedaan om dit duidelijker te maken? Wie heeft daarin een taak?

Nee, voor veel cliënten is niet duidelijk wat zij kunnen doen als ze er met hun zorgaanbieder niet uitkomen. Vragen zijn bijvoorbeeld of je zelf als cliënt een geschil mag indienen, waar je aan moet voldoen om jouw geschil in behandeling te laten nemen en wie de kosten betaalt. Informatie is vaak verspreid en niet goed vindbaar, laat staan dat deze zomaar te begrijpen is. Of de informatie altijd klopt en volledig is, is voor cliënten niet te overzien. Het is belangrijk dat zorgaanbieders hier zelf duidelijk over communiceren, bijvoorbeeld via hun website en in de klachtenregeling. Het is dan heel helpend dat in dit wetsvoorstel wordt voorgesteld om vanuit de geschillencommissies dezelfde informatie te bieden over de stappen die je moet zetten, hoe iets ingediend moet worden en helder wordt wat je mogelijkheden zijn. Eenduidige informatievoorziening vanaf een centraal punt is daarbij ook helpend. Dit vertalen naar wat dit voor jou als cliënt betekent, is daarmee echter nog niet meteen duidelijk. Zeker voor mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden door ziekte, een beperking en/of hun afhankelijkheid van zorg is dat lastig. Het is noodzakelijk dat ondersteuning hierbij mogelijk wordt gemaakt. Bijvoorbeeld door de inzet van een onafhankelijke, partijdige vertrouwenspersoon zorg. Zie hiertoe ook onze reactie in de brief in de bijlage.

Vraag5

Weten cliënten hoe en waar zij eventueel een schadeclaim kunnen indienen? Weten zij wat de mogelijkheden hiervoor zijn in een klachtenprocedure bij de zorgaanbieder, in een geschillenprocedure en in een civiele procedure, en hoe deze procedures zich tot elkaar verhouden? Zo nee, wat moet er volgens u worden gedaan om dit duidelijker te maken? Wie heeft daarin een taak?

Als je afhankelijk bent van zorg, heeft het ontevreden zijn over de zorg die je krijgt voor cliënten enorme impact. Het heeft directe gevolgen voor het welzijn en vertrouwen van cliënten en resulteert vaak in stress. Afhankelijk zijn van zorg maakt het voor ieder mens ingewikkeld om ontevredenheid over de geboden zorg te uiten. Daarnaast is het goed kunnen verwoorden waar je ontevreden over bent én de route weten hoe je klachten kunt uiten, een grote belasting bovenop alle ingewikkeldheden die er al zijn. Voor cliënten met beperkte gezondheidsvaardigheden of voor mensen met een beperking geldt dit mogelijk nog meer. Voor deze mensen is het belangrijk gehoord te worden, geholpen te worden en hun zorgklachten te verbeteren, op te lossen of compensatie te realiseren voor ontstane problemen. En om een signaal af te geven dat de zorg beter kan en dat in de toekomst iets voorkomen kan worden, zodat de zorg verbetert. Een schadeclaim zien wij als een uitingsvorm die ingezet wordt in een vergevorderd stadium binnen een conflictsituatie. Cliënten weten vaak niet hoe schadeclaims werken en wat de mogelijkheden hiertoe zijn. Vanuit het perspectief van een cliënt is het weten van de verschillen in procedures en mogelijkheden mogelijk minder van belang dan ergens terecht kunnen en goed geholpen worden, door mensen die deze verschillen wel kennen. Wel verdienen zij een gelijkwaardige positie om dergelijke afwegingen te kunnen maken.

Vraag6

Is het indienen van een schadeclaim doenlijk voor een cliënt, waar kan het mislopen of zitten eventueel nog knelpunten?

Waar openheid heerst, vermindert de kans dat partijen tegenover elkaar komen te staan. Transparantie en betrokkenheid aan de voorkant, én het in dialoog blijven zijn helpend om conflicten te verminderen en er met elkaar uit te komen, soms is daar geen claim voor nodig. Desondanks is het belangrijk dat in dit voorstel aandacht wordt besteed aan goede informatievoorziening, want veel cliënten weten niet goed hoe en waar ze een schadeclaim kunnen indienen, hoe de beoordeling over het ontstaan van schade werkt en welk schadebedrag passend is. Er is behoefte aan duidelijke, begrijpelijke informatie over de verschillende mogelijkheden (klachtenprocedure, geschillenprocedure, civiele procedure) en hoe deze op elkaar aansluiten. Dit kan zowel op landelijk niveau, bijvoorbeeld via een centrale website, als bij de zorgaanbieder zelf goed geregeld en vindbaar zijn. Ondersteuning hierbij is wederom essentieel om de positie van de cliënt gelijkwaardig aan die van de zorgaanbieder te laten zijn; voor de zorgaanbieder is immers juridische en medische ondersteuning vanzelfsprekend, waarom dan niet ook voor de cliënt?

Bijlage