Tijdelijke wet onderzoeken AIVD en MIVD naar landen met een offensief cyberprogramma

Reactie

Vraag1

Het is schokkend dat met dit voorstel tot wet de waarborgen, mede afgedwongen via het referendum over de Wiv, worden uitgekleed. Juist de bevoegdheid tot bulkinterceptie en verwerking van gegevens hieruit was duidelijke een publieke zorg.

Door het toezicht te verplaatsen in tijd, wordt de drempel voor een toezichthouder om in te grijpen aanmerkelijk groter. Een lopende operatie stoppen is nu eenmaal lastiger dan vooraf nee zeggen. Daarnaast is op dat moment de schade in feite al geleden, wat raakt aan een basisprincipe van onze rechtsstaat: dat schade aan onschuldigen voorkomen uiteindelijk belangrijker is dan schuldigen ter verantwoording kunnen roepen.

Door het toezicht te verplaatsen van een toezichthouder die publiek een reputatie begint op te bouwen van een strenge bewaker van controversiële bevoegdheden (de TIB) naar een die toch enigszins bekend staat als waakhond die wel blaft maar nooit bijt (de CTIVD) wordt het publieke vertrouwen in correct gebruik van de bevoegdheden nog eens verder ondermijnd. Dat wordt versterkt door bij 'toezicht achteraf' geen sanctiemogelijkheid te voorzien voor situaties waarin er in feite sprake was van 'misbruik van (zeer) bijzondere wettelijke bevoegdheden'. De enige sanctie is het niet meer gebruik mogen maken van bevoegdheden die er kennelijk nooit waren! Dat zal geen afschrikking zijn voor de inlichtingendiensten om in twijfelgevallen 'het maar gewoon te proberen'.

Daarnaast vormt deze regeling een nieuw spanningsveld met twee toezichthouders die elkaar 'beconcurreren', die ook nog eens teruggefloten kunnen worden via een beroepsprocedure. In plaats van een weliswaar beperkend, maar relatief krachtig, eenduidig toezicht waar de diensten én publiek weten waar ze aan toe zijn, zal dit een speelveld geven waar er in verschillende situaties hele verschillende grenzen zijn. En niemand echt weet wie wat wanneer nu mag en aan wie dat gevraagd moet worden.